In Nederland zijn er twee fases waarin de democratie zich laat gelden. Tijdens verkiezingen en gedurende beleidsperioden: het verkrijgen van macht en het uitoefenen van macht. De burger heeft als stemgerechtigde de mogelijkheid om het politiek landschap te veranderen en (dan ook) andere belangen vertegenwoordigd laten worden. Verkiezingen kunnen alleen maar eerlijk verlopen wanneer het systeem dit toelaat en niet al voortijdig is beperkt tot een bepaald soortige uitslag.
Hier zullen wij uiteenzetten hoe het systeem nu is en waar veranderingen plaats moeten vinden. Dit gebeurd vanuit de gedachte: "In een democratie heb je kiesrecht, maar weet je wel waar je voor kiest of bewust juist niet voor kiest? Is iedereen eerlijk geïnformeerd?" Wanneer je dit naar goed geweten als positief kan beantwoorden, dan kan er pas worden gesproken over eerlijke verkiezingen. De verantwoordelijkheid ligt bij het volk en volksvertegenwoordigers.
Volksvertegenwoordiger
Er zijn mensen die benoemd worden tot volksvertegenwoordiger, na verkiezingen. Dit zijn mensen die de roeping voelen om zich in te zetten bijvoorbeeld als gemeenteraadslid of Tweede Kamer-lid.
In de regel is een volksvertegenwoordiger lid van een politieke partij en groepeert zich zo tot een sterker verbond met een gedeelde agenda en ideologie.
Nieuwe Partijen
Vind jij dat er een ander geluid in de politiek moet klinken? Dan kun je een politieke partij beginnen.
Deze hindernissen moet je dan nemen:
- registratie naam
- riante borgstelling (H12-14)
- 30 ondersteuningsverklaringen (H4) per kieskring
Hierna heb je ook nog een groot budget nodig voor campagne-doeleinden. Nog niemand kent je partij en standpunten. Het is de bedoeling dat iedere kiesgerechtigde dit nieuwe geluid heeft gehoord, anders zijn dat per definitie al verloren stemmen.
Zittende partijen
Het politieke landschap bestaat een regenboog aan partijen. Deze partijen kent iedereen: VVD, CDA, D66, PvdA, SP, GroenLinks, ChristenUnie, SGP, PvdD, 50Plus. Deze partijen krijgen subsidies, bijvoorbeeld voor een wetenschappelijk bureau, maar ook voor werven leden en campagnes.
- Wet financiering politieke partijen, artikel 7.2 (b,f,g,h,i)
Ook zijn er partijen met minder dan 1000 betalende leden zoals PVV en partijen die niet in de tweede of eerste kamer vertegenwoordigd zijn. Deze partijen krijgen geen subsidie.
Naast deze subsidies is het vaak gebruikelijk dat volksvertegenwoordigers een gedeelde afdracht doen van hun vergoedingen.
Informatievoorziening door de overheid
De overheid heeft veel taken binnen de organisatie van de verkiezingen, juist ook in de informatievoorziening. Ze zend reclame-filmpjes uit zodat jij als stemgerechtigde weet dat je weer mag gaan stemmen en waar je op moet letten. Ze plaatst verkiezingsborden zodat partijen kunnen laten weten dat ze bestaan en meedoen. In sommige gemeenten zijn deze al voorbedrukt, in andere is het aan de plakteams. De overheid voorziet ook in verkiezingskrantjes en natuurlijk ook de stemformulieren; zodat jij kan weten op wie je kan stemmen en waar ze voor staan.
Uit gemak wordt te vaak er voor gekozen om dit werk voor te bereiden ruim voordat de kandidaatstelling plaats vind. Hierdoor worden alleen de zittende partijen benaderd om informatie aan te leveren en ieder nieuw geluid verzwegen.
De rol van de Media
"Een betrouwbare en pluriforme journalistiek is van het grootste belang voor de democratische samenleving, die niet goed kan functioneren zonder geïnformeerde burgers en een vrije uitwisseling van ideeën. In die open samenleving komt de journalist het recht op vrije nieuwsgaring toe, én de verantwoordelijkheid het nieuws waarheidsgetrouw, onafhankelijk, fair en met open vizier te brengen." — Code voor de Journalistiek
In de praktijk volgen journalisten veel minder vaak hun eigen richtlijnen en ethische code. Alle stemgerechtigden hebben het recht op een media die dit wel in de praktijk brengt.
Wettelijke kaders
- Grondwet, artikelen 1, 3, 4, 7, 15.
- Kieswet
- Mediawet 2008 (Hfd. 6)
- Wet financiering politieke partijen
- Strafrecht artikelen 120 tot 129
Als toevoeging zou ook de Code voor de Journalistiek in acht moeten worden genomen.
De taak van de stemgerechtigde
"The boring truth of democracy: We all have to get involved"
Wij moeten allemaal de moeite nemen om ons uitgebreid te informeren, onze mening te vormen, om dan te kunnen bepalen wat wij willen stemmen. De keuze maken wat wij het beste voor Nederland vinden. Het is jouw taak om je niet te laten manipuleren door stemmingmakerij — zoals peilingen, speculaties over coalities en mogelijke minister-presidenten — en loze verkiezingsbeloften. Het is jouw taak objectief te bepalen wat het beste bij jou past. Kijk ook eens verder dan wat je al denkt te weten.
Tot slot en ten eerste: breng je stem uit! Verzwijg je mening niet en roep jouw volksvertegenwoordigers ter verantwoording wanneer ze niet meer namens jou en het volk spreken. Democratie is de taak van ons allemaal.
Maakt dit eerlijke verkiezingen?
Nee, dat vinden wij niet! Er moet van alles veranderen. Desondanks dat het in Nederland voor 82,7% goed is geregeld, met de beste bedoelingen, en we in de top-3 staan qua internationale verkiezingsintegriteit, is er genoeg ruimte voor verbetering. Wanneer wij verkiezingen en democratie zouden vergelijken met een bordspel zoals monopolie; dan wordt er zeer veel eerlijk gespeeld door de oprechte volksvertegenwoordigers, maar ook (te) veel vals gespeeld (achter de schermen) door wie wil winnen en de macht naar zich toe trekt.
Welk onrecht herkennen wij:
- Ongelijke toegankelijkheid volksvertegenwoordiging: Nieuwe partijen moeten geld betalen om deel te nemen aan verkiezingen terwijl zittende partijen hiervan kwijtgescholden worden en zelfs subsidies en vergoedingen ontvangen.
- Ongelijke toegankelijkheid volksvertegenwoordiging: Je moet lid zijn van een politieke partij. Je moet carrière maken binnen die partij. Je moet verkiesbaar worden en dan een zetel toebedeeld krijgen (dus gegund worden door het partijbestuur na een gunstige verkiezingsuitslag). In Nederland stemmen wij op partijen en niet op volksvertegenwoordigers.
- Partijvertegenwoordiging: het partijbelang gaat boven het algemeen belang van het volk. De volksvertegenwoordiger stemt structureel met eigen partij mee, uit (theoretische) angst te worden ontslagen. Een partij vertegenwoordigd een klein deel van de samenleving, vaak alleen maar hun eigen leden en enkele bedrijven/organisaties. Leden van politieke partijen kennen geen stemgeheim, want lidmaatschap impliceert een stemverklaring en verplichting te stemmen. Ongeveer 300 000 Nederlanders zijn lid van een politieke partij en circa 10% zet zich hierbinnen actief in
(lees: maakt carrière). "Onafhankelijkheid" en "objectiviteit" is maar schijn. De volksvertegenwoordiger worstelt hierdoor met ethiek, integriteit, ideologie en verantwoordelijkheden wanneer deze zich hier van bewust is of wordt gemaakt. - Een politieke partij is een "goed" bussiness-model, vanwege selectief toegeëigend overheidsgeld
(lees: corruptie)in financiering politieke partijen en hun campagne. Het gaat gezamenlijk om een subsidie van €19,3 miljoen per jaar en dat is exclusief bijdragen uit vergoedingen van 5631 tot 8454 gemeenteraadsleden, 446 tot 566 leden van provinciale staten en 200 tot 225 leden van de staten generaal. Tel daarbij op de fractievolgers, wethouders, burgemeesters, ministers... Er zijn ook nog bijdragen vanuit voormalige leden die wachtgeld ontvangen. De politieke partijen worden bij wet verplicht (door hunzelf opgestelde wet) zich te organiseren als een vereniging met meer dan 1000 leden en zo aanspraak te maken op deze gelden. Uitzondering hierop zijn de buitengesloten lokale partijen (30% van de gemeentelijke stemmen) en de PVV (15,4% landelijk, vereniging met 1 lid). - Reductie van meningen: Er is, in de ogen van de media en de zittende partijen, weinig tot geen ruimte voor een ander geluid. Het politiek geluid wordt standaard teruggebracht tot twee (voor, tegen) of drie (genuanceerde tussenvorm) standpunten per onderwerp.
- De media oefent een poortwachters-rol uit in verkiezingstijd. Ze bepaald wie ze het voetlicht gunt, welke standpunten besproken worden en hoe uitgelegd. Ze bepaald — onder de noemer persvrijheid — hoe het volk geïnformeerd wordt en beperkt hierin in hun keuzevrijheid.
- ...en meer!
